Động Thiên Hương .

Du lịch Ninh Bình - Thăm Tam Cốc xong, ngồi thuyền, đến bến Thánh, còn gọi là bến Sính, do Trần Thái Tông mở để vào am Thái Vi bằng đường thuỷ, lên thuyền đi bộ khoảng 50 mét men theo đường chân núi bên tay trái là đến Thiên Hương động (Động trời bát ngát hương) ở núi Đồng Vỡ.

Động Thiên Hương ở lưng chừng núi, cao hơn so với mặt đất khoảng trên 15m, lên động theo hai lối tả hữu với 30 bậc lên cao.


Đến cửa động, bước lên cao hơn một mét nữa mới tới nền động. Vào đây, du khách sẽ thấy một không gian rộng lớn, cao sâu thăm thẳm như hình rỗng bên trong của một quả chuông đá khổng lồ úp lên. Diện tích nền động bằng phẳng, rộng khoảng 800m2, với chiều ngang 20m, chiều dài 40m. Chiều cao của động hơn 60m. Điều độc đáo là phía sau động có lối lên thẳng đứng đến tận đỉnh núi. Đỉnh núi rỗng, lộ thiên tròn, có đường kính khoảng 6m. Đứng ở nền động nhìn thấy khoảng trời xanh vời vợi. Có lẽ vì thế động có tên là Động Trời. Vì ở trên cao, lại có lỗ thông gió nên trong động lúc nào cũng có gió thổi mát lạnh.


Nằm gọn trong động là ngôi miếu thờ bà Trần Thị Dung con ông Trần Lý ở thôn Lưu Gia, nay là xã Lưu Xá, huyện Hưng Nhân, tỉnh Thái Bình. Thái tử Sảm con vua Lý Cao Tông, mới 15 tuổi, chạy loạn về đây đã lấy Trần Thị Dung làm vợ. Trần Lý đã mộ quân các xã xung quanh phò vua Lý Cao Tông về chiếm lại Thăng Long. Cuối năm 1209, quân họ Trần rước vua Lý Cao Tông về kinh. Năm 1210 vua Lý Cao Tông qua đời. Năm 1211 Thái tử Sảm 17 tuổi lên ngôi là vua Lý Huệ Tông, lập bà Trần Thị Dung làm nguyên phi. Năm 1216 bà Trần Thị Dung sinh con gái đầu lòng là công chúa Thuận Thiên. Hai năm sau (1218) bà sinh con gái thứ hai là công chúa Chiêu Thánh. Bà Trần Thị Dung được tôn làm Hoàng hậu. Năm 1226 vua Lý Huệ Tông mất ở chùa Chân Giáo do Trần Thủ Độ ép tử. Thời gian sau, Trần Thị Dung lấy Thái sư Trần Thủ Độ. Bà có công lao lớn trong việc giải hoà Trần Liễu với Trần Cảnh. (Trần Liễu và Trần Cảnh là con của Trần Thừa. Trần Thừa lại là anh ruột bà Trần Thị Dung. Trần Liễu lấy công chúa Thuận Thiên. Trần Cảnh lấy công chúa Chiêu Thánh)

Hơn 10 năm sống bên Trần Cảnh (vua Trần Thái Tông), Hoàng hậu Chiêu Thánh vẫn không sinh nở gì, nên Trần Thủ Độ ép vua Trần Thái Tông bỏ Hoàng hậu Chiêu Thánh, lấy Thuận Thiên làm Hoàng hậu vì Thuận Thiên lúc đó đang có mang. Đó là năm Đinh Dậu (1237). Vì vậy, Trần Liễu (là cha Trần Hưng Đạo) chống lại vua Trần Thái Tông và làm loạn. Nhờ có bà Trần Thị Dung, Trần Liễu và Trần Cảnh đã hoà thuận.


Trong cuộc kháng chiến chống quân Nguyên - Mông lần thứ nhất, bà Trần Thị Dung đã có công chỉ huy hoàng tộc rút khỏi kinh đô Thăng Long. Sau đó bà lại lo liệu thu nhặt sắt thép, động viên các hiệp thợ ngày đêm rèn đúc vũ khí để cung cấp cho quân Trần. Bà còn lo liệu cả lương thực, thực phẩm để cung cấp cho quân đội đánh giặc. Mùa xuân năm 1259 (Kỷ Mùi) bà Trần Thị Dung qua đời. Vua Trần đã phong bà là “Linh Từ Quốc Mẫu”. Nhà sử học Ngô Sĩ Liên trong Đại Việt sử ký toàn thư ca ngợi bà: “Giúp đỡ nội trị cho nhà Trần, Linh Từ có nhiều công to...thế mới biết trời sinh ra Linh Từ cốt để mở nhà Trần”.

Tương truyền khi theo triều đình nhà Trần vào Vũ Lâm lập Hành cung, bà đã truyền dạy cho nhân dân thôn Văn Lâm, xã Ninh Hải nghề thêu ren. Bà được nhân dân ở đây suy tôn là Bà tổ nghề thêu ren. Tượng Linh Từ Quốc Mẫu ngồi trong long cung dưới bốn chữ đại tự “Quốc Sắc Thiên Hương”.